Co raz więcej rodziców zgłasza trudności z koncentracją u swoich dzieci. Zresztą również dorośli miewają z nią problemy. Kto z nas nie doświadczył tego, że nie umie sobie przypomnieć tego czego słuchał przed chwilą? Koncentracja jest jednak umiejętnością, którą możemy ćwiczyć i usprawniać.
Dlaczego warto to robić? Bo to ona wpływa na pamięć i efektywną naukę. Za tym idzie rosnące poczucie własnej wartości. Pozwala osiągać wyznaczone cele i skutecznie rozwiązywać problemy. Zresztą! Skoro zajrzeliście do artykułu o tytule jak, to pewnie już nie zastanawiacie się po co, więc przejdźmy do konkretów.
Czym jest koncentracja?
Umiejętność skupienia się na konkretnej rzeczy lub czynności. A więc zarówno na rozmowie, słuchanej bajce jak i szkolnych zadaniach. Do mniej więcej 3 roku życia u dzieci występuje tak zwana uwaga mimowolną, czyli tą którą wywołują dźwięki, kolory, ruch. Później mówimy o uwadze dowolnej dzięki której możemy zrozumieć polecenia i wykonać działania. Warto wiedzieć, że możliwości dzieci są dużo mniejsze niż zazwyczaj oczekują tego rodzice. U 3 latków jest to ok. 5-15 minut, u 4 latków 20minut, u 5-6 latków 40 minut. I ten czas jest realny i osiągalny tylko wtedy kiedy dziecko naprawdę coś zaciekawi, kiedy jest to zadanie narzucone, ten czas jest o połowę krótszy.
Dlaczego dzieci mają kłopoty z koncentracją?
Tych powodów może być całe mnóstwo. Są takie, na które nie mamy wpływu jak uszkodzony układ nerwowy. Ale też takimi czynnikami zwiększającymi ryzyko tych trudności są niewłaściwa motywacja, brak umiejętności pokonywania trudności, nudne zadania, niski poziom uzdolnień, zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznych. Nie możemy też zapomnieć o tym jak istotna jest atmosfera w domu, przedszkolu, czy szkole.
A więc jak pomóc dzieciom?
Zadbaj o dobre warunki
To rzeczy, które teoretycznie są oczywiste, a w praktyce rzadko o nie dbamy.
Dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste pozytywnie wpływa na pracę mózgu. Węglowodany uwalniają glukozę, która potocznie jest paliwem dla naszej głowy. Kwasy omega, które znajdziemy między innymi w rybach mają korzystny wpływ na pracę układu nerwowego. Lecytyna, która jest w jajkach, fasoli, orzechach wspomaga pamięć, podobnie jak witaminy z grupy B. Mogłabym tak wymieniać bez końca, bo wpływ żywienia na funkcjonowanie to temat na książkę. Skupcie się jednak na tym, by spożywane posiłki były różnorodne. I pamiętajcie, że nie ważnie jest nie tylko co, ale i jak, dlatego warto zadbać o regularnie spożywanie posiłków. No i picie wody!
Drugim ważnym aspektem jest aktywność fizyczna. I oczywiście nie oznacza to, że każde dziecko powinno być sportowcem, ale spacer i parę wymachów rąk przed zadaniem wymagającym skupienia są bardzo pomocne, bo dotleniają mózg. Taką małą gimnastykę warto robić też w przerwach od pracy, kiedy myśli zaczynają błądzić.
Nie mogę też pominąć regularnego snu. Czas na regeneracje jest równie potrzebny, co działanie. To dzięki odpoczynkowi możemy przyswajać nowe informacje.
I jeśli planujcie ćwiczyć, to zadbajcie o otoczenie. O to by nic niepotrzebnego Was nie rozpraszało – muzyka, telewizja, telefon, ale też bałagan i niepotrzebne rzeczy. W miejscu, w którym ćwiczymy koncentracje powinno być właściwe oświetlenie, optymalną temperaturę. Ustalcie plan pracy, a podczas niej róbcie przerwy. Ograniczcie też czas spędzany w ciągu dnia przed ekranem komputera, tabletu czy telefonu, bo czas spędzany przed nimi sprawia, że zaczynamy być mniej uważni i tak zostaje nawet po wyłączeniu komputera.
Ćwiczcie!
Pamiętajcie, że nie ważne co ćwiczymy – ciało i mózg, kluczem do sukcesu jest regularność. Ćwiczyć skupienie i koncentrację możemy niezależnie od wieku. Poniżej znajdziecie kilka propozycji takich zabaw wspomagających koncentracje.
Zabawy dla dzieci 0-2
- Obrazki kontrastowe
Zadaniem dziecka jest początkowo samo skupienie się na obrazku, później wodzenie za nimi wzrokiem. Tą samą rolę może pełnić maskotka czy grzechotka
- Sortery
Dopasowywanie elementów do odpowiednich otworów. Świetnie sprawdzają się zarówno te kupione w sklepie jak i zrobione samodzielnie. Nie zawsze muszą być to różnorodne kształty, równie dobrze możemy samodzielnie naciąć pudełko do którego dziecko musi wrzucać guziki lub patyczki.
- Budowanie wieży
Budować możemy dosłownie z wszystkiego! Klocki, kubeczki, książki. Uważne położenie jednego przedmiotu na drugim wymaga skupienia
- Nawlekanie
Nawlekanie makaronu lub koralików na sznurek lub w początkowym etapie na sztywny patyczek. Zadanie możemy utrudniać prosząc o nawlekanie rożnych kolorów lub kształtów w określonej kolejności
Zabawy dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
- Rysowanie w powietrzu
Rysujecie przedmioty, krzesło, stół, gwiazdkę, albo znak nieskończoności. Rysujcie prawą, lewą ręką i splecionymi dłońmi.
- Zapamiętywanie słów
Powiedz kilka słów okno-dom-pies, a zadaniem dziecka jest je powtórzyć. Czym starsze dziecko, tym więcej słów możecie dokładać.
- Wskazywanie części ciała.
Rodzic mówi części ciała i wskazuje na nie, zadaniem dziecka jest zrobić to samo. Następnie rodzic coś innego mówi, a coś innego pokazuje- zadaniem dziecka jest pokazywanie tylko tego, co mówi rodzic. - Rymowanki
Zapamiętywanie krótkich wierszyków, rymowanej i wyliczanek. Warto urozmaicić to pokazywaniem różnych gestów.
- Mucha
Rysujemy kwadrat podzielony na 9 pół, a na jego środku rysujemy muchę. Następnie mówimy gdzie leci mucha (w górę, w prawo, w dół, w lewo), a zadaniem dziecka jest wyobrażanie sobie tego „lotu” i powiedzenie kiedy mucha wylatuje z kwadratu - Układanie według wzoru
Geometryczne mozaiki, odtwarzanie układu koralików czy innych przedmiotów według przykładu. Można również zachęcać dziecko do zapamiętania wzoru, później go zasłonić i spróbować ułożyć z pamięci.
- Bazgroły
Rysunki dwoma rękami jednocześnie w lustrzanym odbiciu. Do takiego rysowania świetnie nadają się koło, motyl, choinka.
- Uważne słuchanie
Rodzic czyta opowiadanie, a zadaniem dziecka jest klaśnięcie/podskoczenie zawsze wtedy kiedy usłyszy uzgodnione wcześniej słowo np. dom
- Masażyki
Rodzic „rysuje” na plecach dziecka figury geometryczne, litery lub cyfry, a zadaniem dziecka jest powiedzenie co rodzic narysował lub narysowanie tego samego na kartce.
- Memory
Ta klasyczna gra ćwiczy naprawdę wiele funkcji, bazuje na prostych zasadach. Memory polega na odnajdywaniu par takich samych obrazków, ale możemy samodzielnie stworzyć jej różne warianty. Np. za parę uznać puzzle (dwuelementowe), albo przygotować pary pasujących do siebie rzeczy np. portfel-pieniądze, krzesło-stół
- Łamigówki
Krzyżówki, zagadki, labirynty, wyszukiwanie różnic. Czy nawet klasyczna gra w statki!
Wymienione wyżej ćwiczenia to jedynie przykłady – możliwości jest wiele, a każdy może dobrać optymalny rodzaj zadań, zgodny z własnymi potrzebami i preferencjami.
Na podstawie:
Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2004, 1 (38), 12 – 24 Teresa Lesczyńska, Paweł M. Pisulewski. Wpływ wybranych składników żywności na aktyność psychofizyczną człowieka
http://wyborcza.pl/napamiec/1,141721,16832361,Cyfrowi_tubylcy_z_demencja__Co_internet_robi _z_mozgiem_.html
Paul E. Dennison i Gail E. Dennison – „Gimnastyka mózgu. Podręcznik dla rodziców i nauczycieli oraz dzieci w każdym wieku”
